Đa dạng sinh học của địa cầu đang bị de dọa và có thể tuyệt diệt sau 10 năm nữa
Theo mỏng từ Công ước liên hiệp quốc, đa dạng sinh học đang “suy giảm trên toàn cầu” trong nhiều thập kỉ qua do ô nhiễm môi trường và thị thành xâm lấn hệ sinh thái tự nhiên. Xu hướng này sẽ trầm trọng hơn và là mối đe dọa đối với nhân loại.
"địa cầu đang tiến tới đường chân trời của đợt đại tuyệt chủng thứ 6" - Sir David Attenborough, nhà tự nhiên học nức tiếng người Anh, cũng đã cảnh báo. Một số nhà môi trường khẳng định Trái Đất đang phải sang quá trình hủy diệt sinh học khi hàng tỷ quần thể động vật bị mất đi trong những thập kỷ gần đây.
Để đảo hồi sự sụt giảm đa dạng sinh học, cần có những “thay đổi lột xác”, bao gồm cắt giảm chừng độ ô nhiễm xuống một nửa ngày nay, bảo tàng vẹn nguyên ít nhất 30% diện tích đại dương và lục địa. Hơn nữa, các mục tiêu này cần hoàn thành vào năm 2030.
Thiên tai đang càng ngày càng khủng khiếp hơn do hệ lụy của biến đổi khí hậu. Có thể kể đến những đợt cháy rừng thảm họa, lũ lụt và siêu bão trở thành phổ quát. Khoảng 8,7 triệu sinh vật đã phải trả giá bằng cả sinh mạng vì các tai ách như vậy.
Giới khoa học cho rằng đa dạng sinh học sẽ đảm bảo cho hệ sinh thái Trái Đất vận hành bền vững, cung cấp các nhân tố căn bản của cuộc sống như nước, thức ăn và cả thuốc thang.
thế mà từ cuối năm 2019, cháy rừng ở Úc đã tàn phá khắp đất nước, giết chết nhiều người và hủy hoại nghiêm trọng các vùng ngoại ô. Các nhà khoa học cũng ước lượng có hơn 1 tỷ cá thể động vật đã bị thiêu cháy trong “hỏa ngục”. Sự sinh trưởng của một số loài bị đe dọa, tỉ dụ như gấu túi koala.
Đại thảm họa cháy rừng Úc có thể đã thiêu rụi 1 tỷ cá thể động vật (Ảnh: NY Times).
Lũ lụt ở Công viên bảo tàng quốc gia của Ấn Độ khiến 200 con vật bỏ mạng (Ảnh: PTI).
Lũ lụt ở Ấn Độ đã liên tục tràn vào miền bắc sơn hà từ tháng 7 năm ngoái, khiến hơn 100 người chết và tàn phá nặng nề Công viên nhà nước Kaziranga - một trong những “điểm nóng” bảo tồn của Ấn Độ, đồng thời được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Những người làm công tác bảo tàng cho biết, có hơn 200 động vật của Công viên Kaziranga, bao gồm tê ngưu, voi, hươu vàng Ấn Độ… đã thiệt mạng do môi trường sống của chúng bị ngập úng từ những trận mưa như trút nước.
Bên cạnh thiên tai, "nhân họa" cũng khiến môi trường sống của các loài vật suy giảm. Theo Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF), hơn 170.000 km2 rừng đã biến mất do hoạt động canh tác nông nghiệp.
Ô nhiễm và tốc độ thị thành hóa mau chóng cũng xâm hại môi trường sống của nhiều loài vật, trên bờ lẫn dưới biển. Khoảng 100 triệu tấn sinh vật biển đã bị đánh bắt mỗi năm.
Một con voi châu Á làng nhàng nặng 3,5 tấn. Vậy 100 triệu tấn sinh vật biển bị đánh bắt mỗi năm sẽ có khối lượng tương đương với 28,6 triệu con voi (Ảnh: SCMP).
Sự mất mát này, đầu tiên tác động đến đời sống hoang dại. Theo ước tính của Liên minh bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), khoảng 2.000 động vật có vú là những nạn nhân trước tiên. Chúng bao gồm cá voi xanh - loài vật lớn nhất còn hiện diện trên thế giới. Theo Sách Đỏ của IUCN, cá voi xanh đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi việc đánh bắt quá mức và môi trường sống bị biến đổi.
May mắn thay, các nắm bảo tàng đã giúp giảm thiểu nguy cơ biến mất đối với một số loài vật khác, bao gồm cá voi lưng gù - được đưa vào danh sách đe dọa tuyệt diệt vào năm 1988 nhưng đã dần hồi phục.
Cá voi lưng gù từng là loài khẩn dưới đại dương, trong khi lượng chim mỏ sừng sa sút trong rừng nhiệt đới Đông Nam Á (Ảnh: SCMP).
Cá voi lưng gù có thể dài đến 15m, mặt lưng gồ ghề như cái tên của chúng - là đối tượng bị săn bắt tràn lan từ thế kỉ 17 đến tận đầu thế kỉ 20. Thế nhưng nhờ lệnh cấm năm 1986 - ký kết bởi các thành viên trong Ủy ban Cá voi Quốc tế - đã giúp loài này bình phục số lượng. Dù vậy, chúng vẫn bị đánh bắt ở một số nơi như Greenland và Nhật Bản (nước này đã rút khỏi Ủy ban Cá voi Quốc tế vào mùa hè năm ngoái bất chấp những chỉ trích của cộng đồng quốc tế).
Đa dạng sinh vật học bao gồm tất thảy hệ sinh thái và sự sống trên Trái Đất. Tuy nhiên chúng không trải đều khắp nơi mà tập hợp dày đặc nhất ở miền nhiệt đới. Rừng nhiệt đới lấp 10% bề mặt hành tinh nhưng lại chứa đến 90% các loài động thực vật trên cạn. Vậy mà chim mỏ sừng lớn - loài chim bản địa của Đông Nam Á - đang bị đe dọa nghiêm trọng vì những cánh rừng chơ vơ.
Tình trạng cũng rất đáng báo động đối với sự đa dạng sinh vật học dưới đại dương - vốn phong phú hơn hẳn trên lục địa. Theo WWF, 32 trong tổng số 33 ngành động vật được biết đến là có môi trường sống dưới biển.
Cái giá phải trả cho việc hủy hoại đa dạng sinh học
Sự mất mát đa dạng sinh vật học có thể tác động bị động đến loài người, vì chúng ta cần không khí để thở, nước để uống và thực phẩm để ăn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sự suy giảm này có thể ảnh hưởng đến chức năng của hệ sinh thái, kéo theo hậu quả đáng sợ về sức khỏe.
Đó là vì đa dạng sinh vật học đóng vai trò quan trọng trong quy trình sản xuất thực phẩm - bao gồm giữ giàng độ mỡ màu của đất, đảm bảo nguồn gen các giống cây trồng và gia súc. Càng mất đi đa dạng sinh học, chuỗi thực phẩm của con người càng kém dinh dưỡng và dần hủy hoại sức khỏe của chúng ta.
Mất mùa, nạn đói là một số hệ quả của suy giảm đa dạng sinh học.
Một nghiên cứu thực hành bởi Quỹ Khoa học quốc gia Mỹ (NSF) cho biết, suy giảm đa dạng sinh học có thể kìm hãm sự phát triển của thực vật với chừng độ nghiêm trọng tương đương thủng tầng ozone hay mưa axit.
Nói cách khác, suy thoái đa dạng sinh học cũng chính là cản ngăn khả năng cung cấp thức ăn, nước sạch và một hệ khí hậu ổn định mà con người cần có để tồn tại.
giữ giàng đa dạng sinh học đặc biệt quan yếu với các nước đang phát triển, vì chưng động vật hoang dại là nguồn thực phẩm cho nhiều người dân ở những nhà nước đói nghèo nhất, theo WWF.
Đa dạng sinh vật học cung cấp cho con người thức ăn, thức uống, thuốc men, nguyên liệu cho công nghiệp...
Mặt khác, suy giảm đa dạng sinh vật học kéo theo hệ lụy cho nền kinh tế. Riêng châu Âu đã hao phí 3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) mỗi năm, tương đương 450 triệu Euro vì giảm đa dạng sinh học, theo ước lượng của Diễn đàn nhân đạo toàn cầu (GHF).
Sụt giảm đa dạng sinh vật học còn “tấn công” con người theo nhiều cách khác. thí dụ, nghiên cứu thuốc trị ung thư vốn dựa vào một loài nấm trên lông của con lười. Trong khi đó, rất nhiều ngành công nghiệp cũng dùng nguồn vật liệu sinh vật học như sợi, thuốc nhuộm, cao su và dầu.
Chúng ta có thể làm k gì để bảo tàng đa dạng sinh vật học của địa cầu trước khi quá muộn?
Theo các nghiên cứu từ Liên hợp quốc, con người phải giữ cho nhiệt độ của hành tinh tăng không quá 1,5 độ C. Chúng ta đang gây áp lực lên hành tinh từ việc ăn uống, mua sắm, sử dụng điện năng hay di chuyển bằng đường hàng không. Các chuyên gia đồng ý rằng, mỗi người có thể trợ giúp Mẹ địa cầu bằng cách giảm mức thải cacbon xuống còn 2 tấn/người/năm. hiện tại, mức bình quân toàn cầu là 4 tấn/người/năm. Sau đây là một số cách giúp bạn cắt giảm lượng cacbon thải ra.
Cắt giảm những chuyến đi đường dài bằng ô tô, phi cơ
Một chuyến bay đường dài có thể thải ra lượng cacbon nhiều hơn mỗi cá nhân chủ nghĩa tạo ra trong 1 năm. Ví dụ, chuyến bay từ London đến New York thải hết 985 kg CO2 - nhiều hơn mức thải nhàng nhàng năm của mỗi công dân ở 56 quốc gia.
Thay thế cho phi cơ, chúng ta có thể đi lại bằng tàu hỏa, tàu thủy, các loại xe điện… Còn trong việc di chuyển hàng ngày, nên cân nhắc đi bộ, xe đạp, dùng phương tiện công cộng thay vì tài xế. ngoại giả hãy gắng trồng cây xanh và xây dựng các công trình bền vững, thân thiện với môi trường.
Ăn thức ăn địa phương, ưu tiên thực vật hơn các loại thịt
Một nghiên cứu trên tạp chí y khoa The Lancet đã kêu gọi những đổi thay lớn trong sinh sản thức ăn và chế độ ăn uống của mọi người. Nghiên cứu nói rằng, để bảo vệ địa cầu khỏi các thảm họa Thiên nhiên, chúng ta nên cắt giảm tiêu thụ thịt đỏ xuống còn 50%, thay vào đó là ăn các loại hạt, đậu, trái cây và rau.
Các chuyên gia khuyên hãy thử chế độ “flexitarian diet” - một người ăn chay “linh hoạt”. Theo đó, bạn ăn hầu hết thức ăn có cỗi nguồn thực vật, không kiêng thịt nhưng nhớ đánh giá xem chúng là loại thịt gì và có cội nguồn từ đâu. tỉ dụ như thịt bò được xem là có hại hàng đầu cho môi trường. Đó là do động vật ăn cỏ như bò, duyệt nhai đi nhai lại thức ăn, đã thải ra lượng khí methane lớn, có hại gấp 20 lần khí cacbon.
ngoại giả hãy dùng thực phẩm địa phương, thức ăn theo mùa, nói nôm na là có gì ăn nấy. vày việc vận chuyển một hộp việt quất nhỏ cũng có thể tạo hàng kg CO2.
hà tằn hà tiện điện, hạn chế mở điều hòa
NÊN rút phích điện, tắt điều hòa (Ảnh: SCMP).
Một số biện pháp đơn giản mà chúng ta nên làm như rút phích điện sau khi sử dụng, thay thế bóng đèn sợi đốt bằng đèn LED giúp tối ưu điện năng, chọn mua những sản phẩm ít đóng gói.
Chuyện sử dụng máy điều hòa cũng rất đáng lưu ý. Khoảng 20% điện năng tiêu thụ trong các tòa nhà là do máy điều hòa gây ra. Chúng còn dùng môi chất lạnh hydrofluorocarbon góp phần gia tăng biến đổi khí hậu.
địa cầu nóng dần lên khiến con người thẳng tính dùng máy điều hòa, thế nhưng nó lại càng khiến cho khí hậu trở thành khó lường và nóng nực hơn. Đó là một vòng quẩn mà ta nên tránh.
Tiêu thụ thời trang vững bền
KHÔNG NÊN: Mặc vài lần rồi vứt. NÊN: dùng áo xống từ 2 năm 5 tháng trở lên (Ảnh: SCMP).
Thời trang nhanh đã trở thành một phần trong lối sống của chúng ta, thế nhưng ngành công nghiệp này thải ra tới 1,2 tỷ tấn CO2 mỗi năm - nhiều hơn cả tải hàng không và đường thủy cộng lại.
Hơn nữa, “thời trang ăn liền” còn tạo ra tâm lý mặc vài lần rồi vứt, tác động đến biến đổi khí hậu. Mỗi năm, có đến hàng triệu tấn áo quần bị thải bỏ gây ra phí phạm lớn. Ngành thời trang nhanh còn tiêu tốn hết 79 tỷ m3 nước sạch để sản xuất mỗi năm.
Môi trường biển cũng bị ảnh hưởng bởi ngành công nghiệp tỷ USD này, với 35% hạt vi nhựa được tìm thấy trong đại dương là đến từ các bộ phận trang phục.
Các nghiên cứu cho thấy nếu mỗi người tăng vòng đời của áo xống từ làng nhàng 3 tháng, lên mức 2 năm 5 tháng, thì sẽ giúp cắt giảm đến 5-10% lượng cacbon cũng như giảm thiểu lượng rác bị tống ra ngoài môi trường.
(Theo SCMP)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét